Η θεραπευτική σχέση είναι ένα από τα βασικά στοιχεία για την επίτευξη της «ψυχικής αλλαγής».
H θεραπευτική σχέση, η σχέση δηλαδή που αναπτύσσεται μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή συνιστά βασικό στοιχείο για την αποτελεσματικότητας της θεραπείας, ανεξαρτήτως της θεωρητικής προσέγγισης που έχει επιλεγεί από πλευράς του θεραπευτή.
Είναι εκείνο το στοιχείο στο πλαίσιο της θεραπευτικής διαδικασίας το οποίο μπορεί να δημιουργήσει το αίσθημα ασφάλειας και οικειότητας και ακολούθως να βοηθήσει να εκφραστούν σκέψεις, συναισθήματα, φόβοι εντός του θεραπευτικού πλαισίου.
H σημασία της θεραπευτικής σχέσης έχει επισημανθεί από διαφορετικές προσεγγίσεις. Ιδιαίτερα η ψυχοδυναμική είναι η προσέγγιση εκείνη που την θέτει στο επίκεντρο της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Βασικό συστατικό για την επίτευξη της «ψυχικής αλλαγής» , υπό το πρίσμα της ψυχοδυναμικής θεώρησης, αποτελεί η ίδια η θεραπευτική σχέση.
Η σχέση αυτή αποτελείται από τρία βασικά στοιχεία: τη θεραπευτική συμμαχία, τη μεταβίβαση – αντιμεταβίβαση και την πραγματική σχέση, που βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση και αποτελούν τον πυρήνα της σχέσης στην ψυχοδυναμική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση (Gelso, 2014).
Η θεραπευτική συμμαχία, σύμφωνα με τους Gelo et al. (2015), σχετίζεται με τη συνειδητή πλευρά της θεραπευτικής σχέσης, η οποία έχει συσχετιστεί με τη θετική έκβαση στη θεραπευτική διαδικασία . Η εδραίωση της θεραπευτικής συμμαχίας αφορά στον συναισθηματικό δεσμό που αναπτύσσεται μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, αλλά και τους θεραπευτικούς στόχους , οι οποίοι τίθενται σε μια κοινή βάση (Bordin, 1979; Horvath, 2017).
Η μεταβίβαση είναι μια πολυσύνθετη έννοια, για την οποία έχουν μιλήσει αρκετοί θεωρητικοί. Σύμφωνα με τον Freud (1912), αφορά στην ασυνείδητη τάση του ατόμου να επαναλαμβάνει σκέψεις, συναισθήματα ή ακόμα και μοτίβα σχέσεων, ιδιαίτερα των πρώιμων χρόνων της ζωής ενός ατόμου. Πρόκειται για μια έννοια που μπορεί να αποτελέσει βασικό μηχανισμό για την επίτευξη θεραπευτικών αποτελεσμάτων, όπως η Μεταβιβαστικά Εστιασμένη Θεραπεία, η οποία σύμφωνα με τους Kernberg et al. (2008), έχει αποδειχθεί πως μπορεί να αποβεί αποτελεσματική ακόμα και σε άτομα με σοβαρά ζητήματα ψυχικής υγείας, συνδυαζόμενη από υποστήριξη εκτός του θεραπευτικού χώρου για την διατήρηση του θεραπευτικού πλαισίου.
Όσον αφορά την πραγματική σχέση μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή, αυτή ορίζεται ως «η προσωπική σχέση μεταξύ δύο ή περισσότερων προσώπων, όπως αντανακλάται στο βαθμό στον οποίο ο καθένας είναι γνήσιος και αντιλαμβάνεται τον άλλο με τρόπο που αντιστοιχεί σε αυτόν» (Gelso, 2011, σελ. 12-13).
Βιβλιογραφία
Bordin E. S. (1979). The generalizability of the psychoanalytic concept of the working alliance. Psychotherapy: Theory, Research & Practice,
Freud, S. (1912). The Dynamics of Transference. The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XII (1911-1913): The Case of Schreber, Papers on Technique and Other Works
Gelso, C. J. (2011). The real relationship in psychotherapy: The hidden foundation of change. American Psychological Association
Gelso C. (2014) A tripartite model of the therapeutic relationship: Theory, research, and practice. Psychotherapy Research, 24, 117–131
Horvath A. O. (2017). Research on the alliance: Knowledge in search of a theory. Psychotherapy Research,2017
Kernberg O.F., Yeomans F. E.,. Clarkin J. F and Levy K. N. (2008). Transference focused psychotherapy: Overview and update. UK: Blackwell Publishing, 9600 Garsington Road, Oxford, OX4 2DQ, and USA: 350 Main Street, Malden, MA 02148
